De kracht van verveling

'Mam, pap, ik verveel me.'

Vroeg of laat krijgen ouders dit wel eens te horen van hun kinderen. Waardoor ze als ouder het gevoel kunnen krijgen dat ze falen, of dat ze iets moeten vinden om het kind bezig te houden, of wellicht raken ze geïrriteerd omdat hun kinderen niet in staat lijken zichzelf te vermaken. Toch kan een beetje verveling voor kinderen en volwassenen een goede zaak zijn. Het kan de creativiteit en probleemoplossing stimuleren, terwijl het tijd en ruimte schept om zich terug op te laden. Maar sinds vele jaren wordt de mogelijkheid tot verveling verhinderd door schermpjes allerhande (smartphone, tablet, tv) die op steeds jongere leeftijd de kinderen verleiden en inpalmen.

Het gevoel van verveling kan ontstaan wanneer men moeite heeft om de tijd te vullen en wellicht denkt dat men 'nutteloos' is omdat men niets doet. Mensen die gefocust zijn op een taak, of bezig zijn met hun passie of talent, vervelen zich niet. Maar wie niets om handen heeft, zoekt al snel naar iets om zichzelf te verstrooien. Spel en vermaak zijn twee manieren die de mens heeft bedacht om verveling te overwinnen. Volwassenen lezen, besteden tijd aan hobby's, bezoeken winkelcentra of gaan kletsen met vrienden om verveling tegen te gaan. Vóór de komst van tv en mobiele apparaten overwonnen kinderen de verveling door naar buiten te gaan om te spelen met vriendjes of in de natuur op ontdekkingstocht te trekken.

Tegenwoordig is het de vraag of kinderen nog wel de mogelijkheid krijgen om zich te vervelen in een tijd waar schermpjes en social media voortdurend aanwezig zijn en de nodige afleiding brengen. Digitale elektronica is alomtegenwoordig en eist een groot deel van de aandacht. Dit makkelijk toegankelijke en overal aanwezige medium vangt vrijwel iedereen in haar verslavende netten. Men zit uren gekluisterd aan de schermpjes. En voor men het beseft, is een halve dag voorbij door het kijken naar TikTok en YouTube filmpjes of het spelen van een videogame. En ondanks al die tijd voelt men zich daarna niet verfrist en opgeladen, maar eerder moe en leeg gezogen.

Het brein en de hersenen hebben rust nodig om te herstellen en om bepaalde dingen te verwerken en om gebeurtenissen, ervaringen en lessen te overdenken en te integreren. Met het brein en het bewustzijn speelt men scenario's af en mediteert men over zichzelf en anderen. Men kan herinneringen ophalen aan het verleden en dagdromen over de toekomst. Dit alles vraagt momenten van rust en stilte en surfen op het web biedt geen rust.

Bij verveling hebben de hersenen weinig te doen. En deze fase activeert het 'default netwerk' in het brein, de standaard toestand van rust. Bij gebrek aan prikkels uit de externe omgeving richt de aandacht zich naar binnen en komt men in een toestand van reflectie, introspectie en dagdromen, maar ook van creativiteit en vindingrijkheid. Verveling blijkt een belangrijke voorwaarde om het brein in evenwicht te houden. Allerlei elektronica, waaronder het constante smartphone gebruik, bezorgen de hersenen een overvloed aan prikkels. Op social media zorgen de likes en hartjes op wat men dagelijks post voor een portie dopamine (gelukshormoon). Men raakt er zelfs verslaafd aan. En wanneer verveling dan opkomt, voelt men zich onrustig of depressief worden door het ontbreken van bevestiging via de sociale kanalen en dan grijpt men de telefoon om de verveling tegen te gaan. Zo verliest het brein geleidelijk het vermogen om zichzelf te stimuleren. Jonge kinderen die zich vervelen, gebruiken hun hersenen om zelf naar hartenlust allerlei verhaallijnen en spelvormen te bedenken. Verveling levert hierdoor een belangrijke bijdrage aan vaardigheden zoals het ontwikkelen van creativiteit en fantasie en het vermogen om te visualiseren.

Tijdens het 'nietsdoen' ontstaat de ruimte voor inspiratie en intuïtie en de mogelijkheid om creatieve oplossingen te vinden voor persoonlijke problemen en uitdagingen. Veel mensen beweren bijvoorbeeld dat ze onder de douche geweldige ideeën krijgen omdat hun geest vrij is om af te dwalen, terwijl hun lichaam bezig is op automatische piloot. Een ander voorbeeld is wanneer iemand een natuurwandeling maakt. Door de veilige en rustgevende omgeving beginnen de hersenen te ontspannen en vrij af te dwalen en associaties te maken. Een wandeling in de natuur biedt een ideale kans om creatief te denken en interessante oplossingen te vinden.

Zich vervelen is voor veel kinderen niet leuk, maar het is ook niet erg. Want onderzoek bevestigt dat verveling kan helpen om waardevolle vaardigheden te ontwikkelen. Zo kan het helpen om ook nare en moeilijke ervaringen te leren aanvaarden. Of om meester te worden over frustraties en sterke emoties wanneer de dingen niet gaan zoals gepland. Verder helpt verveling ook bij het ontwikkelen van planningsstrategieën, probleemoplossende vaardigheden, flexibiliteit en organisatorische vaardigheden.

Het is niet de verveling zelf die de kinderen helpt om bepaalde vaardigheden te ontwikkelen - het is wat ze doen met die verveling. Want uiteindelijk bedenken ze wel iets en beginnen ze te werken aan een project om hun 'tijd te vullen'. Hoe banaal dat plan ook ook mag zijn, het vereist een zekere organisatie, creativiteit, flexibiliteit, zelfvertrouwen en origineel denken. De sleutel is om kinderen te helpen leren hoe ze hun verveling kunnen beheersen en kanaliseren, waardoor ze zeggenschap krijgen over hun eigen geluk en welzijn. Maar hoe kunnen ouders dat doen? Door proactief te participeren. Wanneer een kind zegt: 'Ik verveel me', kan dat een code zijn voor verschillende dingen. Misschien hebben ze honger, zoeken ze aandacht, zijn ze nieuwsgierig naar wat je aan het doen bent of zoeken ze iets om hun tijd mee door te brengen.

Als ouder hoef je niet dadelijk te reageren en alles waar je mee bezig bent te stoppen omdat ze aandacht nodig hebben. Ook hoef je geen activiteiten te bedenken of een schermpje in hun handen te duwen telkens ze het vragen. Laat ze zelf met nieuwe ideeën komen. Op een dag kun je bijvoorbeeld samen met hen een lijst opmaken van activiteiten die ze leuk vinden plus een aantal aanlokkelijk klinkende uitdagingen of projecten op langere termijn. Die lijst kan dan gebruikt worden wanneer de verveling toeslaat. Idealiter is het een mix van jouw ideeën en die van de kinderen. Er staan dingen op die ze in het verleden leuk vonden, nieuwe dingen die ze graag willen leren en ook nieuwe manieren om de spullen te gebruiken die reeds in huis of tuin te vinden zijn. Het kan goed zijn hen te laten weten wat de dagelijkse plannen zijn voor het gezin en hoe lang ze geacht worden zich bezig te houden met een van de activiteiten op het 'menu'.

Voorbeelden op een activiteitenkaart voor jongere kinderen: teddybeer ontbijt of picknick --- insecten- of natuurspeurtocht --- buiten spelen --- bouwen en spelen in een fort --- lego of ander bouwspeelgoed --- puzzels --- kleuren, tekenen of knutselen --- een familielid bellen.

Voor oudere kinderen en tieners: bordspellen --- tekenen of andere kunstprojecten --- een boek lezen uit een favoriete serie --- begin een tuin of een ander buitenproject --- een dans leren --- sport en spel buiten op het lokale speelplein --- een dessert klaarmaken uit een kookboek.

Wanneer kinderen elk idee weigeren, dan is het wellicht niet omdat de opties hen niet bevallen, maar omdat ze aandacht willen. En hoe langer ze kunnen overleggen over wat te doen, hoe langer ze jouw aandacht hebben. Het kind aandacht geven, werkt vaak als een beloning. En een lange discussie moedigt het kind aan om zich niet met zijn eigen verveling bezig te houden - het tegenovergestelde van wat de bedoeling is. Een oplossing is om hen twee keuzes te geven en hen vragen er één te kiezen. Wanneer ze geen van beide leuk vinden, stel dan voor dat ze zelf iets anders kiezen binnen vijf minuten, anders kies jij voor hen. Maak dan duidelijk wanneer je beschikbaar bent om hen aandacht te geven zodat de eindeloze discussie stopt.

Het is niet de verantwoordelijkheid van ouders om hun kinderen elk moment van de dag te vermaken. Kinderen zijn van nature nieuwsgierig en creatief. Als ze zich vervelen, versterken ze hun creatieve spieren en leren ze omgaan met gevoelens van verveling als ze ouder worden. Als ze tegen verveling protesteren, erken dan hun gevoelens en vraag hen een oplossing te bedenken. Als ze er moeite mee hebben, biedt dan ideeën aan waar geen elektronisch apparaat aan te pas komt.

Wees niet bang voor verveling. Het is een normaal onderdeel van het leven. Probeer het niet af te wijzen of te verafschuwen. Probeer het te zien als een kans om het brein rust te geven, om oplossingen voor problemen te ontwikkelen, om te dagdromen en te fantaseren, om stil te worden en te mediteren. Door de kinderen niet de geringste periode van verveling te laten ervaren (vaak omdat smartphone of TV dit beletten), ontzeggen we hen de kans om te leren zichzelf te kalmeren of hun eigen fantasie te ontdekken.

'Ik maak me het meest zorgen dat we, wanneer we onze kinderen telefoons geven, hun verveling stelen. Als gevolg daarvan voeden we een generatie op van schrijvers die nooit zullen beginnen met schrijven, kunstenaars die nooit zullen beginnen met krabbelen, jonge koks die nooit een puinhoop zullen maken in hun keuken, atleten die nooit een bal tegen de muur zullen schoppen, muzikanten die nooit de gitaar van hun vader zullen oppakken en beginnen te tokkelen.'  (Glennon Doyle)

In plaats daarvan creëren we een generatie van sociaal onvolgroeide jonge volwassenen die depressief en lichamelijk ongezond zijn en een gebrek aan motivatie, verbeelding en sociale vaardigheden hebben. Elektronica dient een doel, maar wordt door zowel ouders als kinderen misbruikt. Doe uw kinderen een plezier en leer ze in het moment te leven. Zet de elektronica uit. En de volgende keer dat je kind zegt: 'Ik verveel me', antwoord dan met: 'Dat is geweldig! Ik kan niet wachten om te zien wat je gaat doen!'

Bonus

'Kom,' zei het potlood tegen de jongen, 'en teken met mij mee.' Dus de jongen reikte naar het potlood, en stond op het punt om het te gebruiken op zijn schetsblok. 'Maar ik kan je een tekening van drie uur in drie minuten laten zien,' zei de Smartphone. Dus keek de jongen naar een time-lapse tekening van een wereldkaart, compleet met oceanen, zeeën en hoofdsteden, klaar in drie minuten.

'Kom,' zei de verfkwast tegen de jongen, 'en schilder samen met mij een rivier.' Dus pakte de jongen de kwast op en doopte hem in de hemelsblauwe waterverf. 'Maar ik kan je een rivier in India laten zien, en één in Alaska, en de grootste waterval ter wereld,' zei de Smartphone. Dus bekeek de jongen video's van de rivieren Ganges en Alsek, en clips van de Victoria Watervallen die op een hoogte van 1.700 meter in vulkanische dijken tuimelen.

'Kom,' zeiden de boeken, 'en lees over een leeuw die het opneemt tegen een heks en een scheepsreis naar de hemel.' Dus de jongen opende een boek, krulde zich op de bank en begon te lezen. 'Maar ik kan je de film geven,' antwoordde de Smartphone, 'en een soundtrack die je ziel beroert.' Dus sloot de jongen het boek, stond op van de bank, ging aan het aanrecht zitten en bekeek de video.

'Kom,' riepen de bomen en vogels buiten. 'Klim op ons, en luister naar ons gezang.' Toen de jongen naar buiten stapte, riep de Smartphone: 'Maar met mij kun je een spel spelen waarin je bergen beklimt terwijl je mensetende gieren ontwijkt.' Dus stapte de jongen weer naar binnen om het spel te spelen.

Terwijl zijn gezicht aan de Smartphone gekluisterd zat, rinkelde de iPad naast hem: een tekst. De jongen wierp een blik op het bericht. Terugkerend naar zijn spel hoorde hij een ping: een e-mail in zijn inbox. Hij las het en keerde terug naar zijn Smartphone, waar een knipperende Snapchat aankondiging een bloeddorstige gier verhulde.

Naast zijn iPad lag het potlood roerloos en stil, en naast de computer de verfkwast ongekleurd. En naast zijn smartphone lag 'De leeuw, de heks en de kleerkast' met ongekreukte bladzijden, het gebrul van de leeuw gesmoord, het gekakel van de heks verstomd en de poort naar de verbeelding gesloten.

(Jill Thomas)

-- -- -- -- -- -- --

Let kids be kids a little longer... -> Wait Until 8th Grade

Geen smartphone voor de leeftijd van 14 jaar. Geen social media voor de leeftijd van 16 jaar. Moedig creativiteit, verkenning, lezen, buitenavonturen, kunst en beweging aan. Top 5 redenen:

° Smartphones veranderen de kindertijd en de breinwerking (en niet in goede zin).

° Smartphones zijn verslavend en leiden weg van het echte leven.

° Smartphones stellen het kind bloot aan allerlei dingen waar het niet klaar voor is.

° Smartphones verhogen het risico op angsten en depressies.

° Smartphones openen de mogelijkheid voor cyberpesten.