# 01 # Wat is huisonderwijs?
Huisonderwijs betekent heel eenvoudig dat een ouder of een groepje ouders beslissen om de educatie van hun kind(eren) in eigen handen te nemen. De kinderen krijgen dan thuis onderwijs of in een microschooltje in plaats van in een openbare school of op een privé school. Ouders die huisonderwijs geven, aanvaarden de volledige verantwoordelijkheid voor de opvoeding van hun kind in plaats van die over te dragen aan een of andere instelling. Voor alle duidelijkheid: afstandsonderwijs, zoals dit nu frequent voorkomt door de maatregelen en waarbij de kinderen on line onderwijs krijgen terwijl ze thuis in quarantaine zitten, is geen huisonderwijs. Er is een groot en essentieel verschil. Bij huisonderwijs zijn de kinderen niet ingeschreven in een school en ze volgen ook niet het leerplan van een school. De ouders kiezen en bepalen (soms in samenspraak met de kinderen) de leermethode, het leerplan, de studiemomenten en de dagindeling. Daarin ligt veel vrijheid en er zijn diverse keuzemogelijkheden. Van het volgen van het officiële leerplan of het ervaringsgericht leren tot zelfs de 'wereldschool' (reizen) of de meer ontspannen unschooling methode. Kunnen kiezen hoe en wat je thuis lesgeeft, is één van de grootste voordelen van huisonderwijs!
Er is ook een verschil tussen huisonderwijs en virtueel onderwijs. Er zijn tegenwoordig tal van mogelijkheden om digitaal te leren en er bestaan vele virtuele scholen en on line lespakketten. Zelfs gerenommeerde universiteiten bieden on line cursussen aan. Maar, zoals gezegd, huisonderwijs is wanneer ouders de educatie van hun kinderen in eigen handen nemen. En daarbij kunnen ze gebruik maken van het ruime, virtuele aanbod wat beschikbaar is on line (al dan niet betalend). Hoofdzaak blijft dat ze de verantwoordelijkheid voor de begeleiding van hun kinderen op zich nemen.
Eén van de grootste misvattingen is dat kinderen die huisonderwijs krijgen vaak geïsoleerd raken en nooit het huis verlaten. Niets is minder waar (zie ook punt 10). Meer nog, een groot deel van het lesprogramma en de studie kunnen buitenshuis plaatsvinden via allerhande activiteiten, leerrijke bezoeken, bijzondere ontmoetingen en natuur exploraties. Ouders die huisonderwijs geven, willen hun kinderen vaak een zo breed mogelijke en goed afgeronde opleiding meegeven vol met levenservaringen en bijzondere momenten. Veel ouders geven ook prioriteit aan het vergroten en bestendigen van de sociale contacten van hun kinderen. Dit kost evenwel wat extra inspanning in vergelijking met de schoolgaande jongeren. Er zijn tal van mogelijkheden zoals jeugdbewegingen, sportclubs, kunst- en muziekacademie, samenzijn met andere homeschoolers, vrijwilligerswerk, ...
Huisonderwijs geven is een uitdaging. Het vergt veel werk en toewijding en men mag het niet te lichtvaardig opvatten. Het vraagt dus een weloverwogen en wel doordachte beslissing en een bewuste keuze. Maar aan de positieve kant: het is één van de meest fantastische dingen die je als ouder ooit zult en kunt doen. Je bent dicht bij je kind wanneer het opgroeit van kleuter tot volwassene en dat creëert op zich al een bijzondere en sterke band. Je kunt hun natuurlijke interesses en talenten aanmoedigen en hun zwakkere punten versterken. En je kunt hen helpen zich voor te bereiden op een creatief, zinvol en gelukkig leven. Als nieuwe huisonderwijsouder kan het belangrijk en nuttig zijn om ergens een steungroep te vinden. Zoek dus verbinding met andere huisonderwijzers op social media en in real life voor hulp, steun, inspiratie en vriendschap.
# 02 # Waarom kiezen ouders (en kinderen) voor huisonderwijs?
Er zijn heel wat redenen om te kiezen voor huisonderwijs en er zijn ook heel wat voordelen aan verbonden. Hier zijn er enkele.
° Huisonderwijs biedt de mogelijkheid om het leerplan af te stemmen op de interesses, talenten en mogelijkheden van het kind. Dit is wellicht één van de belangrijkste pluspunten. De kinderen krijgen als het ware een persoonlijke begeleiding waarbij hun eigen passies en gaven voldoende aan bod komen (muziek, dans, kunst, sport, astrologie, knutselen, schrijven,... het kan van alles zijn).
° Als ouder krijg je meer inspraak en controle over hoe je kind leert. Op school is de manier van lesgeven en het leren der kinderen een eenheidsworst. Het is een uniforme aanpak en voor iedereen gelijk. Maar ieder kind is uniek en heeft dus ook nood aan een eigen leertempo en leermethode. Sommige kinderen zijn verbaal en intellectueel sterk en leren het best via lezen en werkboeken. Andere kinderen zijn visueel en auditief ingesteld en verkiezen liever video en gesprekken. Nog andere kinderen leren erg goed door spel, praktijk en ervaring. Als ouder is het belangrijk om je kind goed te kennen en te ontdekken wat de beste leermethode is.
° Een andere erg belangrijke hoofdreden waarom ouders kiezen voor huisonderwijs is vanwege een bezorgdheid over de aanpak, de leerplannen en de algemene werking van de huidige schoolsystemen. Dit gaat dan over dingen als pestgedrag, onveiligheid, drug gebruik, uitgebluste leerkrachten, een curriculum wat incorrecte of manipulerende info bevat, een enorme werk- en prestatiedruk, bergen huiswerk, demotivatie, schoolmoeheid, en nog veel meer. Men dient zich allereerst enkele vragen te stellen. Wat is de functie van een school die het leerplan van de overheid aanbiedt? Wil men de kinderen en jongeren een bepaalde richting uitsturen en klaarstomen voor een toekomst als 'productie eenheden in een globalistische technocratie'? Waarom spreekt men van 'dumbing down' onderwijs? Welke belangrijke levensvaardigheden komen niet aan bod? Wat betekent educatie eigenlijk? Kan men nog spreken van een universele educatie bij kinderen die school lopen? De grote genieën uit het verleden en heden (Michelangelo, Leonardo da Vinci, Thomas Edison, Alexander de Grote,...het is een eindeloze lijst) kregen allemaal huisonderwijs.
° Een nieuwe bezorgdheid is uiteraard de traumatiserende maatregelen op school waaronder schadelijke mondmaskers, afstand houden, handen wassen met chemische producten, isolatie, QR paspoorten en de gevaarlijke vaccins. Naar school gaan, lijkt tegenwoordig meer op het participeren aan een medisch/politiek en tiranniek gevangenissysteem, een soort gehoorzaamheidstraining waarbij men letterlijk de mond gesnoerd wordt.
° Huisonderwijs biedt de mogelijkheid om ook religieuze, spirituele en esoterische aspecten aan te bieden die de ouders en het gezin belangrijk vinden.
° Huisonderwijs kan een levenslange liefde voor leren bevorderen. De schoolmoeheid bij schoolgaande jongeren is overweldigend (vaak in combinatie met zelfmoordgedachten). Homeschoolers zijn vaak gelukkiger en meer tevreden en ze blijven interesse tonen om dingen te leren, wellicht vanwege de nadruk op zelfstudie en eigen verantwoordelijkheid en autonomie van jongs af aan.
° Bij huisonderwijs komt het hele plaatje aan bod. Zowel het ontwikkelen van levensvaardigheden (emotionele intelligentie, moraliteit, karakterontwikkeling,..) als praktische skills (koken, tuinieren, dingen bouwen en herstellen,...) kunnen een plaats krijgen. Er ontstaat ook een sterkere en hechtere familieband tussen ouders, kinderen, broers en zusters.
° Er is flexibiliteit op vele niveaus (leerprogramma's, leermethodes, soms kunnen uitslapen, kortere of langere lesdagen, time management, mogelijkheid om te reizen, leerrijke excursies, combineren met een job,...).
# 03 # Hoe begin je er aan?
° Dit verschilt van land tot land. Onderzoek eerst de wetgeving in het land waar je woont en volg de vereiste procedure. In sommige landen is huisonderwijs verboden. In België en Nederland is er geen schoolplicht, enkel leerplicht en die mag je als ouder zelf verzorgen. Je hoeft ook geen diploma van onderwijzer te hebben om je kinderen huiseducatie te geven. In Nederland is het wel allemaal iets moeilijker te regelen dan in Vlaanderen.
° Ook de leeftijd van het kind/de jongere speelt een rol. Overstappen naar huisonderwijs met een twaalfjarige zal een grotere uitdaging zijn dan wanneer je begint vanaf de leerplicht leeftijd (5 jaar).
° Bespreek de keuze voor huisonderwijs met je kinderen en het hele gezin. Want het zal een drastische verandering zijn voor iedereen. Vaak komt er ook afkeuring vanuit de familie of zelfs van vrienden. Laat je niet ompraten. Vaak zijn hun vragen en bedenkingen gebaseerd op onterechte angsten en misvattingen. Door je in te lezen en later de dagelijkse praktijkervaring, zul je alle bezwaren en vragen kunnen beantwoorden. Degelijke research rond alles wat betreft huisonderwijs is dus een eerste stap voor de ouders. Hier vind je veel info: huiseducatie serie.
° Er zijn 2 aspecten. Vooreerst de legale en administratieve kant. Namelijk je kind uitschrijven (indien het school loopt) en daarnaast de bevoegde instanties op de hoogte brengen dat je overstapt naar huisonderwijs. Je kunt starten met huisonderwijs bij het begin van elk nieuwe schooljaar ofwel ook tijdens het lopende schooljaar. In het laatste geval dien je (in Vlaanderen) het CLB op de hoogte te brengen. Hier vind je de uitgebreide procedure voor Vlaanderen en hier voor Nederland. Dit is dus het papierwerk.
° Het tweede aspect is het kiezen van het curriculum en dit (eventueel) in overeenstemming brengen met het officiële leerplan. Een curriculum is een leermethode. Er zijn veel verschillende methodes (Freinet, Sudbury, Unschooling, Waldorf, Montessori, Mason,...). Zoek uit wat de leerstijl is van je kind. Neem rustig de tijd om een bepaalde leermethode te kiezen, dit hoeft niet dadelijk vanaf het begin. Ga langzaam bij het selecteren van curriculum, cursussen en homeschool middelen. Lees je in, en probeer er desnoods eerst enkele uit. Het leerplan is het officiële lesprogramma wat de kinderen en jongeren op een reguliere school krijgen. Het kan nuttig zijn om dit plan min of meer te volgen ter voorbereiding op de (twee) examens en in geval men een diploma wil halen. Een bepaald curriculum en leerplan volgen, kan een goede structuur en ook het nodige lesmateriaal brengen. Leerplannen voor huisonderwijs kunnen een redder in nood zijn, maar ze kunnen ook erg beperkend worden. Tenslotte heb je voor huisonderwijs gekozen omdat je het anders wilt doen dan op een traditionele school en dat betekent openstaan voor alternatieve manieren van leren. Je vind hier enkele leerplannen voor Vlaanderen.
° Het belangrijkste advies voor kinderen/jongeren die uit school stappen: las een periode van 'ontscholen' in. Dit geldt uiteraard niet wanneer je begint vanaf de leerplicht leeftijd en je kind nooit eerder school heeft gelopen. Ontscholen of ontleren is een overgangstijd tussen huisonderwijs en de traditionele school - en het is een must voor zowel de ouder als het kind. Het is een decompressieperiode waarin het kind uit de gewoonten van de traditionele school stapt en zich realiseert dat hij niet langer aan de standaard verwachtingen van een klassieke school hoeft te voldoen. Ook de ouder heeft tijd nodig om te acclimatiseren aan de nieuwe situatie en de nieuwe dagschema's.
Kinderen ontscholen gebeurt door een ontspannen schema aan te bieden om hun gedachten, geest, lichaam en emoties te resetten. Het kan wat ongemakkelijk aanvoelen omdat het gebaseerd is op je kind gewoon te laten 'zijn' en te laten werken aan wat hij of zij wil. Hier zijn enkele tips tijdens de fase van ontscholen: de bibliotheek bezoeken, boeken lezen, familie of vrienden bezoeken, natuurwandelingen, musea bezoeken, buiten spelen, creatieve bezigheden, kunst en ambachten. Een andere methode is unschooling waarbij het kind zelf aangeeft wat het wil doen. Hoelang deze periode duurt, is afhankelijk van kind tot kind, maar reken minimum 1 maand en hoe langer het kind voordien school liep, hoe langer de ontscholing kan zijn.
° Zoek een huisonderwijs steungroep in je buurt of on line. In het begin is het makkelijk om overweldigd te raken (zowel voor ouder als kind). Een verbinding met andere huisonderwijzers en homeschoolers voor uitwisseling, tips en morele steun kan dan uiterst nuttig zijn.
° Relax, het komt allemaal goed. Laat je niet overweldigen of bang maken. Ga stap voor stap verder, geniet van jullie tijd samen. Doe het rustig aan. Je zult fouten maken en dat is hoe je leert. Don't panic.
# 04 # Wat zijn de officiële vereisten?
Zoals gezegd verschilt de reglementering voor huisonderwijs van land tot land. In sommige landen is het zelfs verboden en illegaal (Duitsland), in andere landen is het moeilijk (Nederland) en in nog andere landen makkelijk (België, UK, VS). Hieronder volgen de vereisten in Vlaanderen voor wie huisonderwijs geeft. Lees ook meer hier: huiseducatie Vlaanderen en Nederland.
° Overstappen naar huisonderwijs kan bij het begin van elk schooljaar. Daartoe dien je een 'verklaring van huisonderwijs' in (zie vraag 3 bij procedure) ten laatste 3 dagen na de eerste schooldag. Dat is alles. Zie voorbeeld 1 en voorbeeld 2. De verklaring is 1 jaar geldig, je dient ze dus elk schooljaar opnieuw in te vullen. Indien je tijdens het lopende schooljaar wil overstappen dan moet je ook het CLB verwittigen. Die hebben dan 10 dagen tijd om een gemotiveerd bezwaar aan te tekenen. Geldige bezwaren kunnen bijvoorbeeld zijn: het vermoeden van kinderverwaarlozing. Laat je niet afschepen, de ambtenaren bij het CLB zijn vaak niet goed op de hoogte van de wetgeving rond huisonderwijs en reageren soms vanuit ongegronde vooroordelen. Bereid je voor op een (eventueel) gesprek met het CLB door je in te lezen en jouw motivatie voor huisonderwijs te onderbouwen. In de meeste gevallen wordt er geen gemotiveerd bezwaar aangetekend.
° Er zijn 2 (gratis) examens. Men dient zich dan in te schrijven bij de examencommissie. Het eerste examen komt overeen met het einde van het basisonderwijs (zesde leerjaar, normale leeftijd 12 a 13 jaar), men kan 2 pogingen doen om te slagen en men kan dit examen afleggen vanaf de leeftijd van 9 jaar. Het tweede examen komt overeen met het secundair onderwijs, eerste graad (16 jaar). Geslaagd zijn, geeft ook recht op een diploma. Lees hier alle uitleg. Kinderen die ingeschreven zijn in een privéschool hoeven geen examens af te leggen.
° De overheid houdt toezicht op het huisonderwijs door middel van een inspectiebezoek. Dit wordt vooraf aangekondigd. De 2 inspecteurs nemen geen testen af. De inspectie wil in de eerste plaats zien of het kind een evenwichtig aanbod van kennis en vaardigheden krijgt. Daarnaast willen ze ook een bepaalde evolutie zien. Bij een negatieve beoordeling volgt er na 2 maanden een tweede inspectie door 2 andere inspecteurs. Ook na een tweede negatieve beoordeling kun je verder huisonderwijs geven mits je de raadgevingen van de inspectie opvolgt. Lees hier de hele uitleg.
° Er is ook een verplichte medische controle, die kun je door het CLB of door je huisarts laten doen.
# 05 # Kan iedereen huisonderwijs geven?
Ja, dat kan en dat mag, je hoeft geen diploma van onderwijzer te hebben om je kinderen thuis les te geven. Kinderen leren trouwens de hele dag door vanaf het moment dat ze geboren worden. Je bent eigenlijk al een soort leraar van zodra je moeder of vader wordt. Peuters en kleuters leren automatisch en vanzelf door nabootsing en het observeren van hun leefomgeving en begeleiders (geef dus het goede voorbeeld). Bij het opgroeien, worden de uitdagingen wel groter. En bij sommige vakken of leerdoelen kan het later nodig zijn om experten en vakmensen in te schakelen. Maar onthoud: thuis lesgeven is niet hetzelfde als het leerproces op school (informatie verwerken, reproduceren, toetsen, huiswerk,..) Huisonderwijs is niet-traditioneel en onconventioneel, het werkt niet op dezelfde manier als traditioneel onderwijs werkt.
# 06 # Hoeveel kost huisonderwijs?
Daar is moeilijk een getal op te kleven. Het hangt van verschillende factoren af en welke keuzes gemaakt worden. Hier zijn enkele parameters die het budget bepalen: hoeveel kinderen geef je huisonderwijs, is het gedeeld huisonderwijs met andere ouders (microschool), welk lesprogramma (curriculum) wordt gebruikt, zijn er (betalende) online lessen en cursussen, gaan de kinderen op kamp, zijn er veel buitenactiviteiten en uitstappen, welke studieboeken en lesmateriaal zul je aanschaffen, is het huis voldoende ingericht en aangepast, heb je extra technologie nodig (computer, tablet, software), heb je oppas of hulp nodig, dien je een vakleraar in te huren,...Huisonderwijs zal vaak wat duurder uitvallen dan school lopen. Er zijn ook geen subsidies of steunmaatregelen voorzien, wat in feite onrechtvaardig is. Huisonderwijzers zouden, net als de scholen, een bijdrage van de overheid dienen te krijgen. Tenslotte doen ze hetzelfde werk en met veel minder middelen, namelijk een educatie aanbieden aan de volgende generatie.
Er zijn gelukkig een hoop gratis mogelijkheden beschikbaar waar de homeschoolers gebruik kunnen van maken. In de Engelse taal is er een eindeloos aanbod (wellicht omdat homeschooling goed ingeburgerd is in de UK en de VS). Het kan dus nuttig zijn om de kinderen en jongeren al vroeg de Engelse taal aan te leren. Hier zijn gratis hulpbronnen die je kunt vinden (on line): honderden verschillende curricula (leerplannen en lesmateriaal), werkbladen, software, oefeningen, thuisstudie programma's, video's, podcasts, allerhande documentaires, YouTube lessen, integrale lessen (unit studies),...het gratis aanbod is eindeloos. Verder bevat de lokale bibliotheek een ware schatkamer aan lesmateriaal. Er zijn ook gratis museumdagen, bedrijfsbezoeken en natuurexploraties.
# 07 # Wat zijn de voor- en nadelen van huisonderwijs?
Kiezen voor huisonderwijs dient een bewuste en weloverwogen beslissing te zijn. Huisonderwijs vraagt (veel) tijd, onderzoek en toewijding. Dit zijn enkele plus- en minpunten op een rijtje.
° Voordelen
→ Controle over de leerstof, het leerproces en het leerritme van jouw kind.
→ Ontspannen leren op het eigen tempo van het kind, geen stress en druk.
→ Persoonlijke begeleiding volgens de eigenheid en capaciteiten van het kind.
→ Meer vrijheid en flexibele lesroosters.
→ Mogelijkheid om een verscheidenheid aan leermiddelen aan te bieden.
→ Het leren gebeurt overal en is niet beperkt tot thuis.
→ Kinderen krijgen de kans om vertrouwen in hun vaardigheden te ontwikkelen.
→ Dat betekent ontwikkeling van meer zelfvertrouwen en een eigen identiteit.
→ Mogelijkheid om te focussen op de talenten van jouw kind.
→ Mogelijkheid om een hechte familieband te smeden door samen tijd door te brengen.
→ Minder of geen pestgedrag en andere traditionele problemen met leeftijdsgenoten op school.
→ Mogelijkheid om meer tijd te besteden aan moeilijkere en meer uitdagende onderwerpen.
→ Geen gekke maatregelen zoals maskers, afstand houden en vaccins.
° Nadelen
→ De verantwoordelijkheid nemen om je kind zelf les te geven, kan zwaar wegen.
→ Het vraagt planning, geduld, motivatie, werk, tijd en energie.
→ Moeite hebben om te bepalen hoe je kind het beste leert.
→ Leren omgaan met het oordeel van familie en maatschappij over huisonderwijs, er doen veel verkeerde mythes de ronde.
→ Het gevaar om snel afgeleid te raken en niet op koers te blijven om de leerdoelen te halen.
→ De uitdaging om de kinderen (en jezelf!) elke dag gemotiveerd te houden om te leren.
→ Het vinden van een geschikt curriculum (leerprogramma).
→ De verschillende leerniveaus met elkaar in evenwicht brengen als je meerdere kinderen hebt.
→ Veel tijd samen doorbrengen zonder regelmatige pauzes kan ook zwaar beginnen wegen.
→ Je hebt als ouder ook tijd voor jezelf nodig.
→ Het vinden van een ondersteunend netwerk en een huisstudie groep.
→ Een te hoge kostprijs voor sommigen.
→ Tijdsgebrek voor wie dit combineert met een job buitenshuis.
# 08 # Hoe kun je een geschikt curriculum kiezen?
Een curriculum is een leerplan wat kan helpen om de kinderen huisonderwijs te geven. Zo'n leerplan is soms (maar niet altijd) gebaseerd op een bestaande pedagogie (Freinet, Montessori, Steiner, Mason,...) en bevat allerlei inzichten, lessen, materialen, hulpbronnen, methoden, leermiddelen,... Ze zijn te vinden op internet (vaak betalend maar soms ook gratis) en ze bieden een zekere structuur en een basis van waaruit je kunt beginnen. De keuze voor een leerplan kan een ware zoektocht zijn. Veel homeschool gezinnen hebben een eigen en uniek leerplan wat aangepast is aan het kind. Want het gaat niet om het vinden van het beste leerplan wat bestaat, maar om een leerplan te vinden wat tegemoet komt aan de (leer)behoeften en mogelijkheden van het kind en in harmonie is met de visie van de ouders op vlak van educatie. Veel huisonderwijs gezinnen maken hun eigen leerplan, en gebruiken daarbij een eclectische mix van cursussen, online lessen, projectstudies, unschooling technieken en ervaringsgerichte oefeningen. Een gespecialiseerd en uitgedokterd kant en klaar leerplan is enkel nodig als dat het beste werkt voor jouw kind en gezin.
Een leerplan of curriculum is dus een manier om als ouder te weten wat en hoe je de kinderen zult leren. Het is een set van leermaterialen, leerboeken en lesprogramma's over specifieke onderwerpen (talen, wiskunde, wetenschappen, geschiedenis,...). Bepaalde leerplannen anticiperen op de officiële examens die de kinderen afleggen in functie van het behalen van een diploma of van overheidswege (overheidsdoelen en eindtermen). Men kan zelfs een compleet vakkenpakket kopen bij schoolleveranciers zoals dit wordt gegeven in het regulier onderwijs. Hier zijn enkele leer mogelijkheden (er zijn er honderden), je kunt de (eventuele) kosten ook delen met andere huisonderwijs ouders en dus samen aankopen:
Engels: Easy Peasy Homeschool -- Apologia -- Power Homeschool -- Horizons Homeschool Curriculum -- CTC Math -- Veritas Press -- Home Science Tools -- Bridgeway Academy -- Acellus Homeschool -- Classical Academic Press -- Life of Fred Math -- Time 4 Learning -- Calvert Education -- Gryphon House -- Sonlight Curriculum -- Outschool -- Excel High School -- Mennonite Homeschool Curriculum -- Abeka Homeschool Curriculum -- Super Teacher Worksheets -- Singapore Math -- E-learning For Kids -- Open University -- Academic Earth -- MIT Online Courses -- TED Ed --
Nederlands: Khan Academie -- Thieme Meulenhoff -- Greenlane -- Better World Ed -- Leerplannen Vlaanderen --
Je kunt dus zelf een curriculum samenstellen aangepast aan het kind en aan jouw mogelijkheden en specifieke doel. Hoe begin je daaraan? Beantwoord eerst deze vragen. Wat zijn de vereisten van de overheid betreffende het leerplan? Hoeveel kinderen geef je huisonderwijs en wat zijn de leeftijden? Zijn er speciale leerbehoeften? Welk leerplan geniet je voorkeur (on line, boeken, per vak, volledig jaarplan, betalend, zelfstandig samengesteld, geïntegreerd leren, op vraag van het kind,...)? Welke onderwerpen, vakken en thema's dient het curriculum te behandelen? Hoe leren je kinderen het beste? Op welke manier geef jij graag les en leiding? Wat is je budget?
Beslis eerst over het onderwerp of het vak (bvb. een taal, leren tellen, biologie,...). Kies dan een favoriete methode (bvb. werk je graag met leer- en werkboeken of gebruik je liever documentaires en online cursussen of wil je een mix van verschillende methodes,...). Misschien wil je de richtlijnen van de overheid (eindtermen) min of meer volgen (bvb. wanneer de leeftijdsgenoten van jouw kind in de openbare scholen breuken leren in klas dan kun je dat ook aanbieden). Zoek dan op internet naar geschikte bronnen over onderwerp.
Enkele vaak gebruikte leermethoden zijn:
→ Unschooling en natuurlijk leren: de leermomenten ontstaan tijdens de dagelijkse activiteiten van het kind.
→ Zelfsturend en autonoom leren: de student kiest zelf de thema's, onderwerpen en leermethoden.
→ Een bestaand curriculum gebruiken: het volgen van een standaard en compleet leerplan en/of pedagogie.
→ On line leren: men volgt lessen via internet, met opvolging door ervaren leerkrachten via videocalls.
→ Microscholen: ouders bieden samen gedeeld huisonderwijs aan binnen een netwerk.
→ Geïntegreerde studies: een onderwerp wordt benaderd vanuit alle deelaspecten (zie punt 9).
# 09 # Wat is een integrale studie?
Geïntegreerd leren (unit study of eenheidsstudie of thematische studie) is een studie die zich richt op één centraal thema, bijvoorbeeld insecten, en daar alle invalshoeken bij integreert. Men leert dan alles over insecten door meerdere onderwerpen en vakgebieden in één studie te combineren. De studie behandelt dan bvb. de biologie van insecten, hun functie en nut in de natuur, de verspreiding en verschillen per continent, de indeling der soorten, de spelling van de wetenschappelijke (Latijnse) namen, insecten als eiwitrijke voedselbron, het bezoeken van een insecten museum, het bestuderen van levende insecten, het tekenen van insecten en nog veel meer. Het is een integraal pakket. Met andere woorden, men bestudeert één onderwerp aan de hand van verschillende deelonderwerpen. Er komen dus verschillende vakken aan bod rond hetzelfde thema. Net als het leven niet in afzonderlijke hokjes is onder te verdelen (alles is verbonden), zo weerspiegelen geïntegreerde studies dat alles in de wereld samenhangt. Deze aanpak is een geweldige manier om de kinderen kennis te laten maken met ervaringen uit het echte leven.
Er zijn tal van manieren om een integrale studie op te starten. Ze zijn te vinden on line, ingedeeld per thema en onderwerp. Of je kunt er zelf één maken en zo diepgaand en uitgebreid maken als je zelf wilt en aangepast aan het niveau van de leerling. Een eigen integrale studie opzetten, kan intimiderend klinken, maar het valt uiteindelijk reuze mee. Begin gewoon met nadenken over het onderwerp. Schrijf wat dingen op die je zou willen behandelen. Wees flexibel en creatief. Bijna alle informatie over het onderwerp kan een potentiële studiebron zijn, ook en vooral ambachtelijke en hands-on projecten (in het voorbeeld hierboven bvb. insecten leren conserveren en opzetten of een terrarium maken). Hier zijn enkele stappen om te beginnen.
° Kies samen met je kinderen een thema. Wat is het onderwerp? Een integrale studie kan over alles gaan. Voorbeelden: een bekend boek, een historische gebeurtenis, een bepaald land, de komende vakantie, een beroemd persoon, enz. Als je het kunt bedenken, dan kun je het bestuderen. Kies iets waar de kinderen nieuwsgierig naar zijn en enthousiast over worden.
° Denk na over het doel. Neem even de tijd om na te denken over het academisch (eind)doel van de studie. De doelen kunnen zo eenvoudig of complex zijn als men zelf wilt en men kan ze specifiek aanpassen voor elk kind. Welke vakken en onderwerpen kun je allemaal betrekken bij het primaire hoofdthema? Wat is er allemaal nodig?
° Zoek geschikte boeken, video's en allerlei ander lesmateriaal. Boeken zijn onmisbaar studiemateriaal. En de lokale bibliotheek is een ware schatkamer aan gratis documentatie. Video's zijn vooral handig voor visueel en auditief ingestelde kinderen. Kijk op YouTube, Vimeo, National Geographic, Netflix, Hulu,... Ook in de bibliotheek vind je tal van educatieve video's.
° Integreer kunst en ambacht. Dit zijn zowat de ultieme hands-on leerervaringen. In ons voorbeeld (studie van insecten) gaan we samen een terrarium bouwen of insecten natekenen.
° Plan excursies. Een uitstap brengt huisonderwijs tot leven. Kies een bezoek in functie van het studie onderwerp. Hier zijn een paar ideeën: observatoria, dierentuinen, meren, de oceaan, kreken, aquaria, wetenschapscentra, musea, voorstellingen, de natuur, en nog veel meer.
° Overweeg wetenschappelijke projecten. Want wetenschap kan perfect samengaan met een studie object en huisonderwijs. Kijk online voor ideeën voor wetenschappelijke projecten.
° Maak een lijst van de activiteiten en opdrachten. Wat wil je het kind aanbieden in functie van het onderwerp.
° Stel een schema op maar hou het flexibel zodat je kunt bijsturen en aanpassen wanneer nodig. Hoeveel dagen wil je aan deze studie besteden? Een week? Een maand? Natuurlijk is de benodigde tijd direct gerelateerd aan de geplande activiteiten, boeken en projecten. Organiseer en rangschik de activiteiten.
° Integreer het schema in het huisonderwijs. Dit is de laatste stap: het opnemen van het studie onderwerp in de bestaande weekplanning.
° Have fun 😊
Zoals gezegd kunnen integrale studies over elk onderwerp gaan. Een belangrijke vuistregel: volg de opwinding en belangstelling van de kinderen. Leren gaat het best wanneer de kinderen plezier hebben en nieuwsgierig op verkenning en ontdekking kunnen gaan. Kies een onderwerp waar ze meer over willen weten zodat ze dieper gaan graven. Alle eenheidsstudies kunnen de basisvakken integreren, zoals lezen, schrijven, wiskunde, wetenschappen, sociale studies en beeldende kunsten. De lessen zijn aanpasbaar aan verschillende vaardigheidsniveaus, leerstijlen en intelligenties. Thematische studies kunnen een ideale aanpak zijn voor beginnende huisonderwijs ouders en kinderen.
Er is een oude mop die als volgt gaat en aangeeft hoe één simpel thema tot een integraal studie object kan worden. Vraag: Hoe vervangen homeschoolers een gloeilamp?
Antwoord:
Eerst gaan ze naar de bibliotheek en bestuderen drie boeken over elektriciteit en de verschillende soorten lampen. Dan tekenen ze modellen van gloeilampen, lezen een biografie van Thomas Edison en doen een sketch gebaseerd op zijn leven. Daarna leren ze over de geschiedenis van het verlichten van huizen en steden door de eeuwen heen en maken ze hun eigen kaarsen uit bijenwas van de lokale imker. Dan volgt een uitstapje naar de winkel om de verschillende soorten gloeilampen en prijzen te vergelijken. Het is ook een goed moment om wat wiskunde te oefenen: hoeveel wisselgeld krijgen we terug bij aankoop van 3 dozen gloeilampen aan 24,95 € per doos indien we betalen met een briefje van 200 €. Op weg naar huis ontstaat een discussie over de geschiedenis van het geld en de legendarische strijd tussen Edison en Nikola Tesla over welke stroom nu het beste is: wisselstroom of gelijkstroom. Uiteindelijk, na het bouwen van een zelfgemaakte ladder van takken die uit het bos zijn gesleept, wordt de gloeilamp geïnstalleerd. En er is terug licht.
# 10 # Hoe zit het met de sociale contacten?
Het is een vaak gestelde vraag: hebben kinderen die huisonderwijs krijgen wel voldoende sociale contacten en vaardigheden? Hoe kunnen homeschoolers vrienden maken en sociale interactie krijgen wanneer ze de hele dag thuis zitten? Maar verbazend genoeg hebben homeschoolers evenveel contacten en sociale vaardigheden als schoolgaande kinderen. Uiteraard zijn er ook verlegen kinderen in beide groepen, kinderen die zelf weinig contact zoeken en eenzaten zijn, maar dat heeft weinig te maken met al dan niet huisonderwijs krijgen, zo is hun karakter.
Sociale vaardigheden komen voort uit interactie met anderen in sociale situaties of in het openbaar. En homeschoolers gaan vaak buitenshuis op exploratie of op lokatie, waar ze leren omgaan met andere mensen. Sociale contacten onderhouden gaat niet terwijl je binnen zit in klas, dit kan enkel na de schooltijd of tijdens de speeltijd. In dat opzicht hebben de homeschoolers zelfs een voorsprong, ze komen vaker in contact met anderen, ook overdag wanneer andere kinderen in klas zitten. Uiteraard afhankelijk van hoe proactief de ouders zijn. Er zijn veel gelegenheden om andere mensen en leeftijdsgenoten te ontmoeten en de meeste kinderen maken makkelijk vrienden. Het zoeken naar andere homeschoolers en huisonderwijs groepjes in je buurt of regio is alvast een aanrader. Zo kunnen ze uitwisselen en connectie maken. Maar er zijn nog mogelijkheden: bibliotheek bezoek, buitenschoolse lessen, buitenschoolse activiteiten, sport en competitie, vrijwilligerswerk, uitstapjes en excursies, kampdagen, jeugdbewegingen, vrij buiten spelen,... Eigenlijk elke plek waar kinderen met andere kinderen kunnen omgaan. De truc is om open te staan voor interactie met anderen wanneer je buitenshuis bent.
Meer info
° Educatie Serie - volledig overzicht van alle berichten
° Huiseducatie Vlaanderen & Nederland - praktische en theoretische info
° Huiseducatie tips - 9 belangrijke tips
° 40 vaardigheden voor huisonderwijs
Geen opmerkingen
Een reactie posten