10/01/2023

Zweeds Kruidenbitter


Zweeds Kruidenbitter is een vrij bekend mengsel van hoofdzakelijk bittere kruiden en planten. Het middel kent een lange geschiedenis en kan helpen bij de genezing van een uitgebreide lijst ziektebeelden. De benaming 'Zweeds' is wat misleidend omdat de ingrediënten niet noodzakelijk uit Zweden komen. De naam is afkomstig van de Zweedse arts Claus Samst, die in de 17e eeuw rector was van de faculteit geneeskunde aan de universiteit van Uppsala (Zweden). Het verhaal gaat dat hij met een vergeten kruidenelixir (wat bekend was in zijn familie) de soldaten zou gesterkt en genezen hebben tijdens de Dertigjarige Oorlog. Dr. Samst bracht het middel dan terug in de belangstelling en noemde het Zweeds Kruidenbitter. Het elixer was ook bekend bij de Zwitserse arts Paracelsus (1493-1541), maar de echte oorsprong is nog veel ouder (wellicht Egypte, 300 voor Christus). Galenus, een beroemde geneesheer uit de oudheid (131-201 na Christus) gebruikte het als remedie bij beten van dieren, verwondingen en zelfs de pest. In de middeleeuwen en renaissance duikt het op, onder meer in de kruidenboeken van Dodoens (1554) met de naam Theriak. Het recept werd dan in de 20e eeuw opnieuw gepopulariseerd door de Oostenrijkse herboriste Maria Treben (1907–1991).


Samenstelling

Er zijn tientallen verschillende recepten bekend, de oorspronkelijke versie heeft afhankelijk van het recept tussen de 80 en meer dan 100 ingrediënten (Theriak). Een moderne versie bevat 28 ingrediënten (zie hieronder). Omdat een aantal van de ingrediënten soms moeilijk te krijgen of heel duur zijn, wordt ook een aangepaste versie aangeboden met slechts 11 makkelijk te vinden kruiden. Men kan ook een eigen recept samenstellen aan de hand van onderstaande 124 planten en bittere kruiden. Kies altijd grondstoffen van topkwaliteit om een eigen bittermiddel te maken. Nog beter is om zoveel mogelijk ingrediënten zelf te kweken in de tuin. In één van de oude Theriak recepten wordt ook Taxus baccata (schors) of Venijnboom gebruikt. Deze bevat Taxol wat bewezen anti-kanker eigenschappen heeft, maar wel giftig kan zijn bij onjuist gebruik. Daarom wordt hij hieronder niet vermeld. 

Legende:
Latijnse naam - Nederlandse naam - gebruikt deel - vindplaats

01. Acorus calamus - Kalmoes - wortel - tuin/wildpluk
02. Althaea officinalis - Heemst - wortel - tuin/wildpluk
03. Aloë Vera - Aloë - blad/gel - tuin/huis
04. Andromachi theriaca - Venetiaanse theriak *
05. Angelica archangelica - Grote engelwortel - wortel - tuin/wildpluk
06. Armoracia rusticana - Mierikswortel - wortel - tuin
07. Artemisia absinthium - Absintalsem - blad - tuin/wildpluk
08. Carlina acaulis - Zilverdistel - wortel/plant - tuin/wildpluk
09. Carthamus tinctorius - Saffloer - wortel/plant - tuin
10. Cassia angustifolia - Senna - peul - bestellen/kopen
11. Cinnamomum camphora - Kamferboom (natuurlijke kamfer) - bestellen/kopen
12. Commiphora africana - Mirre - hars - bestellen/kopen
13. Crocus sativus - Saffraan - stamper - tuin/bestellen/kopen
14. Curcuma zedoaria - Maagwortel - wortel - bestellen/kopen
15. Elettaria cardamomum - Kardemom - zaad - bestellen/kopen
16. Fraxinus ornus - Pluim-es - manna (sap) - bos/bestellen/kopen
17. Gentiana lutea - Gele gentiaan - wortel - tuin/wildpluk
18. Ginkgo biloba - Ginkgo - blad/zaad - tuin/bos
19. Juglans regia - Walnoot - blad/hout - bos
20. Kandis - Kandijsuiker **
21. Lycopodium clavatum - Wolfsklauw - plant - wildpluk/kopen
22. Myristica fragrans - Muskaatnoot - vrucht - kopen/bestellen
23. Pimpinella anisum - Anijs - zaad - tuin
24. Potentilla erecta - Tormentil - wortel/plant - tuin/wildpluk
25. Rheum rhabarbarum - Rabarber - wortel - tuin
26. Solidago vergaurea - Guldenroede - blad - tuin/wildpluk
27. Veronica officinalis - Mannetjesereprijs - wortel/plant - tuin/wildpluk
28. Viscum album - Maretak - plant - bestellen/kopen/wildpluk

* 04. Andromachi theriaca of Theriak is een mix van diverse ingrediënten (tot wel 93 waaronder opium, ijzersulfaat en slangenvlees). Het kent een eeuwenlange geschiedenis als geneesmiddel. Opium is in principe verboden maar kan verkregen worden via de Klaproos (Papaver rhoeas of Papaver somniferum of Argemone mexicana). Een dertigtal verse papaverplanten worden uitgeperst juist na het afvallen van het bloemblad, het witte melksap wordt opgevangen en men laat het een nachtje rusten. Men krijgt een bruinachtige latex die na het vermalen of pletten kan toegevoegd worden aan de bereidingsfles. De latex bevat circa 40 verschillende alkaloïden waaronder morfine, codeïne, thebaïne, papaverine en noscapine. Opgelet: opium is krachtig spul, doe eerst wat onderzoek, raadpleeg een kruidendokter of laat het weg uit de bereiding indien je geen risico's wilt nemen qua dosering.   

** 20. De kandij helpt om het kruidenbitter sneller in het bloed op te nemen en kan eventueel weggelaten worden.


Extra planten volgens eigen voorkeur


29. Achillea millefolium - Duizendblad - bloeiende toppen - tuin/wildpluk
30. Aesculus hippocastanum - Paardenkastanje - vrucht - bos
31. Agrimonia eupatoria - Agrimonie - plant - tuin/wildpluk
32. Aloysia tripylla - Citroenverbena - plant - tuin/wildpluk
33. Alpinia officinarum - Galangal - wortel - kopen/bestellen
34. Amni visnaga - Fijn akkerscherm - zaad - tuin/wildpluk
35. Anethum graveolens - Dille - zaad - tuin
36. Arctium minus - Klit - wortel - tuin/wildpluk
37. Arctostaphylos uva-ursi - Berendruif - blad - tuin/wildpluk
38. Aristolochia clematitis - Pijpbloem - wortel - tuin/wildpluk
39.
Artemisia vulgaris - Bijvoet - plant - tuin/wildpluk
40. Asarum europaeum - Mansoor - wortel - tuin/wildpluk
41. Ballota nigra - Echte ballote - plant - tuin/wildpluk

42. Berberis vulgaris - Berberis - schors - bestellen/kopen
43. Borago officinalis - Bernagie - plant - tuin
44. Calamintha nepeta - Bergsteentijm - knoppen - tuin/wildpluk
45. Calluna vulgaris - Struikhei - bloem - tuin/wildpluk
46. Carica papaya
- Papaya - zaad - bestellen/kopen
47. Carum carvi - Karwij - zaad - tuin
48. Centaurium erythraea - Duizendguldenkruid - plant - tuin/wildpluk
49. Chamaemelum nobile - Roomse kamille - plant - tuin/wildpluk    
50. Chelidonium majus - Stinkende gouwe - plant - tuin/wildpluk
51. Cichorium - Chicorei - wortel - tuin

52. Cinnamomum verum - Kaneel - bast - kopen/bestellen

53. Citrus aurantium -
Bittersinaasappel - schil - serre/kopen/bestellen
54. Citrus limon - Citroen - schil - serre/kopen/bestellen
55. Coriandrum sativum - Koriander - zaad - tuin/huis
56. Corylus - Hazelaar - blad - tuin/bos
57. Crataegus - Meidoorn - bloem/blad - tuin/wildpluk
58. Curcuma xanthorrhiza - Javaanse gember - wortel - kopen/bestellen
59. Cynara scolymus - Artisjok - blad - tuin
60. Daucus carota - Wilde peen - plant - tuin/wildpluk

61. Dictamnus albus - Essenkruid - plant - kopen/bestellen

62. Eupatorium cannabinum - Leverkruid - plant - tuin/wildpluk
63. Equisetum arvense - Heermoes - plant - tuin/wildpluk
64. Filipendula ulmaria - Moerasspirea - plant - tuin/wildpluk
65. Foeniculum vulgare -
Venkel - zaad - tuin
66. Fumaria officinalis - Duivekervel - plant - tuin/wildpluk
67. Geum urbanum - Nagelkruid - wortel - tuin/wildpluk
68. Glechoma hederacea - Hondsdraf - plant - tuin/wildpluk
69. Glycyrrhiza glabra
- Zoethout - wortel - kopen/bestellen
70. Harpagophytum procumbens - Duivelsklauw - wortel - kopen/bestellen
71. Humulus lupulus - Hop - kegel - tuin/kopen/bestellen

72. Hydrastis canadensis - Goudzegel - wortel - kopen/bestellen
73. Hypericum perforatum - St-Janskruid - plant - tuin/wildpluk
74. Hyssopus officinalis - Hyssop - blad - tuin/wildpluk
75. Inula helenium - Griekse alant - wortel - tuin/wildpluk
76. Illicium verum - Steranijs - vrucht - bestellen/kopen
77. Juniperus communis - Jeneverbes - vrucht - tuin/wildpluk
78. Lavendula latifolia - Lavendel - bloem - tuin/wildpluk
79. Laurus nobilis - Laurier - blad - tuin/wildpluk   
80. Levisticum officinale
- Lavas - plant - tuin
81. Marrubium vulgare - Malrove - knoppen - tuin/bestellen/kopen
82. Matricaria chamomille - Kamille - bloem - tuin/wildpluk
83. Melissa officinalis - Citroenmelisse - blad - tuin/wildpluk

84. Mentha piperita - Munt - blad - tuin/wildpluk
85. Nigella sativa - Zwarte komijn - zaad - kopen/bestellen
86. Ocimum basilicum - Basilicum - blad - tuin/huis
87. Origanum majorana - Marjolein - blad - tuin
88. Origanum vulgare - Wilde marjolein - blad - tuin/wildpluk
89. Panax ginseng - Ginseng - wortel - kopen/bestellen
90. Papaver somniferum - Klaproos - sap - tuin/wildpluk
91. Passiflora - Passiebloem - blad - tuin

92. Petroselinum crispum - Peterselie - zaad - tuin

93. Peumus boldus - Boldo - blad - kopen/bestellen
94. Pinus - Den - naalden - bos
95. Piper nigrum - Zwarte peper - vrucht - kopen/bestellen

96. Pistacia terebinthus - Terpentijn - hars - kopen/bestellen
97. Plantago lanceolata - Weegbree - blad - tuin/wildpluk
98. Portulaca oleracea - Postelein - plant - tuin
99. Potentilla reptans - Vijfvingerkruid - wortel - tuin/wildpluk
100. Rosa rubiginosa - Egelantier - vrucht - tuin/wildpluk
101. Ribes nigrum - Zwarte bes - blad - tuin
102. Rubus fruticosus - Braam - blad - tuin/wildpluk
103. Rumex crispus - Krulzuring - plant - wildpluk
104. Salvia rosmarinus - Rozemarijn - blad - tuin/wildpluk
105. Sambucus nigra - Vlierbes - bloem - tuin/wildpluk
106. Satureja hortensis - Bonekruid - blad - tuin
107. Salix - Wilg - blad - bos
108. Salvia officinalis - Salie - blad - tuin
109. Santolina chamaecyparissus - Heiligenbloem - plant - tuin/wildpluk
110. Scrophularia nodosa - Knopig helmkruid - plant - tuin/wildpluk
111. Silybum marianum - Mariadistel - zaad - tuin/wildpluk
112. Styrax tonkinensis - Benzoë - hars - kopen/bestellen
113. Taraxacum officinale - Paardebloem - blad en wortel - tuin/wildpluk
114. Teucrium chamaedrys - Gamander - knoppen - tuin/wildpluk
115. Tilia - Linde - bloem - bos/tuin/park
116. Thymus vulgaris - Tijm - plant - tuin/wildpluk
117. Urtica - Brandnetel - plant - tuin/wildpluk
118.
Valeriana officinalis - Valeriaan -plant - tuin/wildpluk
119. Verbascum thapsus - Koningskaars - bloem - tuin/wildpluk

120. Verbena officinalis - Verbena - plant - tuin/wildpluk
121. Viola tricolor - Driekleurig viooltje - plant - tuin
122. Vitex agnus-castus - Monnikspeper - vrucht - tuin/wildpluk
123. Zea mays - Maïs - stigma - tuin

124. Zingiber officinale - Gember - wortel - kopen/bestellen

Een vereenvoudigd recept van Maria Treben

Deze samenstelling vindt men overal on line te koop, ofwel als een zakje gedroogde kruiden, ofwel als elixir of tinctuur.
10 gram Aloë vera
10 gram Artemisia absinthium (Absintalsem)
05 gram Commiphora myrrha (Mirre)
02 gram Crocus sativus (Saffraan)
10 gram Cassia acutifolia delile (Senna)
10 gram Cinnamomum camphora (Kamfer)
10 gram Rheum rhabarbarum (Rabarber)
10 gram Fraxinus ornus (Pluim-es of Manna)
10 gram Venetiaanse Theriak (Mix)
05 gram Carlina vulgaris (Zilverdistel)
10 gram Angelica archangelica (Grote engelwortel)
10 gram Curcuma zedoaria (Maagwortel)

Elk land kent wel een eigen bitterlikeur als digestief, hoewel veel recepten verloren zijn gegaan of worden geheim gehouden. Bekende namen zijn Jägermeister (56 kruiden), Underberg, Gammel Dansk, Fernet Branca,...


Bereiding

Tinctuur

° Verzamel de gewenste kruiden uit bos of eigen tuin (en laat ze drogen). Of koop ze bij kruidenwinkels, apotheken of on line. Meng ze volgens de aanbevolen hoeveelheden. Men biedt ook kant- en klare kruidenmixen in zakjes aan. Of men kan natuurlijk ook de reeds gemaakte tinctuur kopen, er zijn tal van firma's die Zweeds kruidenbitter aanbieden. Maar het voordeel bij het zelf maken, is dat men de kwaliteit van de kruiden en de alcohol kan bepalen en dat men een eigen recept kan verzinnen. Zoek altijd eerst voldoende informatie over een plant voor men haar gebruikt of inneemt. Wees je eigen dokter en herborist of vraag raad aan ervaren kruidengenezers.

° De benodigde hoeveelheden van de diverse kruiden (voor 1 liter bitter) variëren tussen 2 en 10 gram. Raadpleeg desnoods een farmacopee. Maak de kruiden en wortels klein door te pletten of ze zacht te vermalen.

° Doe de kruiden in een bokaal en overgiet met 1 tot 1,5 liter consumptie alcohol van tenminste 40° (vodka, rum, jenever,...). Soms wordt wijn gebruikt maar dit trekt niet alle inhoudsstoffen uit de planten.

° Bewaar minimum een maand en schud elke dag. Hoe langer het brouwsel trekt, hoe krachtiger het wordt.

° Giet het geheel door een koffiefilter en neteldoek en/of pers goed uit.

° Wanneer je voldoende suiker of honing toevoegt, krijg je eerder een likeur in plaats van een tinctuur.

Gebruik

° Tweemaal een theelepel tinctuur 30 minuten voor de maaltijd. Het kan worden verdund met water, thee of sap.
° Niet geschikt voor zwangere of zogende vrouwen.
° Niet geschikt voor kinderen onder de 10 jaar.
° Niet gebruiken bij maagzweren en leverziekte.
° De aanbevolen dosis niet overschrijden.
° Na 3 weken inname een pauze van een week inlassen, een kuur duurt 2 tot 3 maanden.

Toepassingen

De lijst van aandoeningen (40+) die kunnen verholpen worden door het Zweedse Kruidenbitter is uitgebreid en imponerend. Tenminste als men het echte spul neemt men minimum 28 planten. Men noemt het niet voor niets 'Elixer ad Longam Vitam', een middel wat het leven verlengt. Het is reeds lang bekend dat bittere voedingsmiddelen en planten een gunstige invloed hebben op de gezondheid. De bitterkruiden bevorderen de afscheiding van sappen van alvleesklier en maag en bevorderen zo de spijsvertering. Ze stimuleren de leverfuncties en bevorderen de afscheiding van gal uit de lever die dient om voedingsvetten te emulgeren (afbreken) en de cholesterolbalans in evenwicht te houden. En een goed werkende lever is, zoals bekend, een sleutel tot een sterke gezondheid (dagelijkse ontgifting is nodig in onze sterk vervuilde samenleving). De bitterkruiden bevorderen het algehele verteringsproces, voorkomen een opgeblazen gevoel en winderigheid en zorgen voor een soepele opname van voedingsstoffen. De hoofdgebieden waar het middel gunstig op inwerkt, zijn het maag-darm stelsel, het lever-gal systeem en het uitscheidingssysteem (nieren, darmen).

Inwendig (als tinctuur of elixir)

° Helpt bij winderigheid en een opgeblazen gevoel.
° Verzacht brandend maagzuur.
° Verhoogt de productie van spijsverteringsenzymen, gal en HCL (Hydrochloride enzym).
° Kalmeert maagklachten, maagkrampen en misselijkheid.
° Stimuleert een luie maag en spijsvertering.
° Stimuleert de speekselklieren.
° Herstelt de natuurlijke zuurbalans in de maag.
° Bevordert de opname van vetoplosbare vitaminen A, D, E, K.
° Helpt om een gezonde bloedsuikerspiegel te handhaven.
° Zorgt voor een evenwichtige eetlust.
° Verlicht constipatie en reguleert de stoelgang.
° Ondersteunt en stimuleert de leverfunctie.
° Zorgt voor een gezonde huid, helpt bij huidaandoeningen.
° Verbetert de gal-, alvleesklier- en maagsecretie.
° Bevordert de spijsvertering.
° Zuivert de nieren.
° Versterkt en regenereert het spijsverteringskanaal.
° Goed om een kater (dronkenschap) te bestrijden.
° Ondersteunt het verwijderen van gifstoffen.
° Werkt ondersteunend bij een detox kuur.
° Werkt als een zacht laxeermiddel.
° Stimuleert de bloedsomloop, zuivert het bloed.
° Verlicht pijn en geneest ontstekingen (gewrichten).
° Versnelt de genezing van wonden, zweren en insectenbeten.
° Kan helpen bij Candida.
° Versterkt het immuunsysteem.
° Normaliseert het zenuwstelsel.
° Helpt bij oedeem en vochtophopingen.
° Helpt bij reumatische aandoeningen, spierpijn en gewrichtspijn.
° Werkt ondersteunend bij psychische aandoeningen (uitputting, lusteloosheid en vermoeidheid).
° Heilzaam gorgelmiddel bij mond en keelaandoeningen.

Uitwendig (als zalf, balsem of in kompres)

° Verkoelende en ontsmettende werking.
° Gunstige werking op de bloedcirculatie, de spieren en de gewrichten.
° Helend bij huidaandoeningen (acne, insectenbeten). 
° Helpt om ontstekingen van allerlei aard te verlichten (wonden, littekens en kneuzingen).
° Kompressen om pijn in de gewrichten, artritis en reuma te verminderen.
° Mondspoelingen bij klachten.

 Anastha Aurora


Andere blogberichten over planten

° Plant medicine
° De kracht der dennen

° Artemisia annua
° Bladgroenten
° Brandnetel
° Kurkuma
° Signaalplanten
° Vuur Appelcider
° Dr. Sebi's Detox & Mineralen Therapie
° Wilgenbast aspirine
° Zaden Oogsten & Bewaren
° Kruidnagel
° Verfplanten
° Rozenbottel siroop 

Geen opmerkingen

Een reactie posten

© Anastha Aurora
Maira Gall